Kaakslee

Bij de foto's:

1. Kaakslee (Bierkaai, Hulst).

2. Afgesleten onderkant van de kaakslee.

3. Fragment schilderij Pieter Breughel de Oude.

4. Bladzijde (februari) uit Gentse psalter (1325).

5. Beenderen schaats  (Bierkaai, Hulst).

Zoals dat meestal gaat werd er daarna niet of nauwelijks meer naar omgekeken tot het ding  ruim een jaar later mee genomen werd naar een cursus "Botdeterminatie" van de AWN. En omdat de onderkaak daar nu eindelijk eens wat nauwkeuriger bekeken werd kwam het bijzondere ervan aan het licht. De onderkanten van de twee kaakhelften vertoonden slijtsporen en dat  wees er op dat ze ooit gebruik waren als glijders van een primitief sleetje.

Kaaksleetjes waren bedoeld voor de allerkleinsten en er bestonden twee types van .

De grootste "modellen" werden gemaakt van twee naast elkaar geplaatste onderkaken. Die werden aan elkaar vast gemaakt door middel van een stuk hout dat door in de kaakdelen gemaakte gaten gestoken werd. Een tweetal borgpennen hield de zaak dan bij elkaar. De middelste opstaande kaakdelen werden afgezaagd  zodat er plaats kwam voor het bevestigen van een zitplankje.  Dat  rustte tevens op de kiezen en was vermoedelijk ook nog vastgemaakt bij de voortanden. De onderkanten van de kaken functioneerden als glijders en het voortbewegen gebeurde met twee prikstokken.

De sleetjes die van een enkele kaak werden gemaakt waren uiteraard veel smaller en zullen daardoor minder stabiel geweest zijn. Het in Hulst gevonden exemplaar behoort tot dit tweede type.

Op diverse schilderijen en tekeningen van wintertaferelen van zowel Pieter Breughel de Oude als Pieter Breughel de Jonge komen kinderen op kaaksleetjes van beide types voor. En ook in een psalter of psalmenboek van omstreeks 1325 uit Gent is een kind op zo'n priksleetje afgebeeld.

De tijdens de opgraving veronachtzaamde paardenkaak is dus achteraf toch nog een bijzondere vondst gebleken. De vinder of beter gezegd de redder ervan gaat het sleetje reconstrueren en dan kan het wellicht een op zijn minst curieuze aanwinst voor het Hulster museum worden.

Mark Zwartelé,

Werkgroep Archeologie Hulst

Ijspret in Middeleeuws Hulst

De weliswaar gebroken maar toch nog volledige onderkaak van een paard was te voorschijn gekomen bij het uitgraven van de oude haven van Hulst en lag wekenlang in weer en wind in een hoekje van het werkterrein. Niemand had er belangstelling voor en uiteindelijk nam een van de leden van onze Werkgroep die regelmatig een handje kwam helpen bij de opgraving het als "hebbeding" mee naar huis. Dit uiteraard pas na gevraagde en gekregen toestemming van de verantwoordelijke archeoloog.